Günther Domenig From a Rebellious Dreamer to a Ruthless Implementer

The works by one of the most prominent Austrian architects, Günther Domenig, are showcased to the public thanks to a project called Günther Domenig: DIMENSIONAL (Structures and shapes). The projects delivered by this architect, consistent and radical in his activities, have become the focus of scholars’ research work, aimed at reviving his approach to architecture and presenting the Austrian’s oeuvre in a wider context. Moreover, the objective of the project is to acquaint the international public with Domenig’s individual perspective. The architect is well-known in Carinthia (Austria), where he comes from. It should be stressed, however, that the knowledge of his achievements is mostly limited to architectural and art circles. His works are not widely known in Central and Eastern Europe. Thanks to the diverse agenda accompanying the project, I had a chance to get to know the architecture designed by the Austrian and approach it from numerous proposed perspectives.

A NEW POINT OF VIEW

Günther Domenig DIMENSIONAL (Structures and Shapes) is a complex project whose goal is to situate Günther Domenig’s works in architectural history and to propose a new point of view.

Aspects of the architect’s work which have never been explored before are presented for the first time. At the same time, it is an in-depth retrospective of his oeuvre. The project is being showcased in 2022, which marks the 10th anniversary of the artist’s death (1934-2012). The project also acts as a token of appreciation for the architect’s work.

Several Austrian institutions are engaged in the project each of them responsible for demonstrating a different aspect of Domenig’s creative work. Museum Moderner Kunst Kärnten (MMKK) is exploring the relationships between art and architecture, juxtaposing Günther Domenig’s architectural designs with examples of contemporary art, while Architektur Haus Kärnten (AHK) analyses the influence of his operations on contemporary architectural thought. In turn, Domenig’s completed construction projects – Steinhaus (Stone House) and Heft/Hüttenberg – both of which serve as exhibition objects and venues, being directly revived by artists and performers.

AN ARCHITECT AND A VISIONARY

Günther Domenig’s works were shaped by his experience of early childhood and youth. The place where he came from was also significant. Domenig was born in 1934 in Klagenfurt by the Wörthersee lake. He spent his childhood in Upper Carinthia, in a valley surrounded by high mountains. He would spend his summer holidays by the Ossaich lake. It is in those landscapes that he found the central motif of his architecture, the austere mountainous land with various rock formations.

He struggled with the burden of the national socialist past of his family. He used various methods to express the inner tensions which were haunting him; he departed from the architectural traditions of the post-war period and became a fervent anti-fascist. He expressed that he had fully come to terms with that stage in his life and reworked these issues in the design of the Documentation Center Nazi Party Rally Grounds.

ARTIST – ARCHITECT

The rebellious architect followed his own path. When, in the 1960s and 1970s, Domenig’s peers were interested in modernism, he was attracted by architecture that could be defined as theatrical or expressionist. His works can be compared to the designs by American architects such asFrank Gehry, Daniel Liebeskind or Thom Mayne. Domenig developed his own individual style, which left an impression on younger Austrian architects. He became one of the most prominent representatives of the so-called Graz School. The “Graz School” is still one of the most famous phenomena in 20th century Austrian architecture. It brought together a group of architects whose designs, created from the 1960s to the 1980s, defied numerous conventions of their era. They created austere, experimental, egocentric, sculpture-like, constructivist, and deconstructivist architecture made of steel, glass, and concrete. They broke away with forms – also, in terms of costs, functionality, and the normative properties of buildings.

Domenig’s first work which gained international recognition was Z bank in Vienna, which initiated much more expressionist and counter-modernist aesthetics.

His later works were highly significant, particularly from the perspective of searching for free but technically precise architecture, which gained wide recognition through both commercial and public contracts (just like, for example, the works by Frank Gehry and Daniel Libeskind).

Most of his ground-breaking projects are located in East Austria, Carinthia and Germany. For decades, the works followed their author’s own development path – from a rebellious and curious non-conformist to a ruthless implementer.  Domenig desired to test his limits, and his structures represented his body, thoughts, and feelings.

STEINHAUS (STONE HOUSE) – AN IMAGE OF LONGING FOR ARTISTIC EXPRESSION

The architect’s inner tensions materialised in the form of a project which is referred to as his life’s work. It is the Stone House (Steinhaus) which Günther Domenig worked on for nearly 30 years starting from 1986. The design, limited only by the author’s imagination, was being developed year by year on the basis of constantly changing sketches and drawings. The sketches suggest that the author did not begin the implementation of the project with a clearly defined final shape of the building.

Domenig embarked on fulfilling his architectural dream when he and his twin brother inherited from their grandmother some land by the north shore of Ossiach lake in Steindorf. The Mölltal Mountains and the lake are the starting point in understanding the Stone House, just like Domenig’s relationship with his parents, his childhood and professional life.

It is in this mountainous tourist destination he knew from his childhood that he delivered his architectural manifesto the Stone House (Steinhaus). It took a while for holidaymakers to accept this non-standard building project. The architect intentionally departed from the traditional architecture of Carinthia. It should be mentioned that Domenig financed the fulfilment of his dream with income from his own architectural practice in Graz. He created an extraordinary sculptural vision which interprets regional mountain formations and building traditions in a radical way. Bold in their shape, “swimming stones” emerge from rock-like concrete blocks, while the spiral spaces are located deep within.

A SCULPTURE MONUMENT

Austere, geometric and seemingly broken masses of concrete, steel and glass, slanting walls and supports proved the full departure from the dominant rules of architecture. Fragmentation, re-setting, and the dynamic image of interiors were an expression of deconstructivism.

The Stone House deserves to be explored from every possible perspective. It looks differently depending on viewing location. We get the impression that we need to go along every corridor and inspect every possible corner. The building has four levels, with the bottom storey (the spiral chamber) located below the groundwater level. Numerous windows in the back part of the building let some light into the corridor. The sun’s rays play with objects hanging under the ceiling. It is a view that welcomes visitors, at the same time protecting them against the cold impression that might be invoked by concrete and metal.

It is difficult to describe this architecture as a friendly one, never mind imagine that someone might live there. This project should be seen as an experiment, the development of an artistic form that contests the existing rules. The Stone House can be perceived as a kind of artistic provocation.

Architektur Haus Kärnten has been maintaining the Steinhaus building in good condition since 2014. Together with Günther Domenig’s Private Foundation (STEINHAUS Günther Domenig Privatstiftung), the institution is trying to keep the memory of Domenig’s creative work alive, presenting it from various angles to a wide audience. In 2016, DOMENIG STEINHAUS became the youngest building ever to be included in the ICONIC HOUSES, an international network connecting architecturally significant buildings.

DOMENIG STEINHAUS AS A CENTRE FOR PERFORMANCE ART

Without doubt, the Austrian’s architecture constitutes an inspiration for creative circles. Günther Domenig Private Foundation strives to ensure that the architect’s creative work is not trapped in a rigid framework.  That is why a decision was made to include other forms of art in the space of the Stone House. Performance art plays a significant role here, and DOMENIG STEINHAUS has intentionally become its centre, as performance turns out to be a perfect tool for showcasing the physicality of architecture. This form of art, just like the Austrian’s architecture, goes beyond the well knowns forms and standards.

The members of the Günther Domenig Private Foundation included a rich performance programme in the Dimensional Project, prepared in collaboration with Tanzquartier Wien (TQW). The planned agenda of creative actions (June – September 2022) was opened by the “Habitat” performance, prepared by Doris Uhlich, dancer and choreographer. Nude dancers engaging in a dialogue with the austere architecture of Steinhaus. Following the rhythm of electronic beats and techno pieces and without saying any words, the performers mingle with the guests invited to the opening. The artists, beautiful in diversity and open to a shared experience of physicality, nearly merged their bodies with the architecture of the Stone House. By moving their bodies close to Domenig’s work, by hugging, touching, and climbing it, they meet in a shared physicality. Their bodies were trembling and running to finally release the pent-up collective energy and to make the Steinhaus shudder. “Habitat” is a celebration of the naked body which does not fall within the universally accepted canon of beauty. This idea fits in perfectly with Domenig’s vision of architecture, who continued to be distinct in his creative pursuits. The performance actions proposed by Doris Uhlich allow one to experience architecture at a much deeper level, posing numerous questions for the viewers who have been compelled to face their own physicality.

A WORK OF NATURE AND A CREATIVE DIALOGUE WITH HISTORY

Another central work in Günther Domenig’s oeuvre is a project developed in Hüttenberg, a town located in the Alps with a long history of iron ore mining. The ironworks building, which Domeing would later bring his idea to life, was closed in 1901, followed by a partial demolition and gradual destruction. It was reopened in 1980s as an open-air museum. In the 1990s Domenig made an architectural attempt to engage in a dialogue between the past and the present times. Without destroying the remains of the building, he managed to create an exhibition centre, Carinthia. The project was implemented for the  “Grubenhunt und Ofensau” regional exhibition in 1995. The first impression one might get is that it is a staging of a seemingly archaic ruin in austere mountainous landscape.

The facility was dormant for years. After the national exhibition of 1995, all further concepts for a building by Günther Domenig were unsuccessful. On the 10th anniversary of Domenig’s death, thanks to the Dimensional Project, the architect’s works are due to regain their significance and will be made available to the public. Dealing with history and the responses to it – architecture constitutes one of the most important points of the architect’s creative work.

Domenig used contrast in his works, as the old and new parts of the building were connected with the use of ramps, bridges, lifts, footpaths, and stairs, creating a new spatial passage. The culminating point of the building is the girder which constitutes the symbol of the region’s mining traditions.

Nobody has entered the area of the Heft/Hüttenberg industrial heritage site for years. Nature partially repossessed what Günther Domenig had designed and built in the 1990s. In addition to the layer created by nature itself, the authors of the Dimensional project decided to add one more layer, which allows viewers to approach the building from a different point of view. These are temporary artistic interventions prepared by professional artists and students who use, for instance, virtual reality in their operations.

These actions show how architecture can be used and brought back to life after long years of oblivion. They demonstrate other possibilities for utilising such buildings, where full renovation is not economically viable. The artists are writing a new chapter in the history of Heft/Hüttenberg through performance and on-site artistic interventions inspired by the space. It is worth mentioning that the place is visited by students of the University of Innsbruck, the University of Applied Arts in Vienna and the Carinthia University of Applied Sciences as part of their degree courses.

GIVING VISIBILITY AND TOPICALITY TO HISTORIC PROCESSES

The retrospective of Domenig’s creative work also includes a look at his architectural thought in the form of exhibitions organised as part of a research project. The central point of the exhibition at the Museum of Modern Art in Klagenfurt (MMKK) is taken up by the most important and iconic architectural projects by Domenig. Starting from early designs, cooperation with Elfried Huth (utopian period, experimental stage) all the way to his life summarising creative work – the Stone House. Some of the works presented at the exhibition were created for the research project, while others are part of the museum’s permanent collection, and they fit in very well with Domening’s visionary views. The exhibition also places emphasis on photographs by Gerhard Maurer documenting Domenig’s architecture. On top of this, a new generation of artists, including Anna Rubin, Sonia Leimer, and Toni Schmale, inspired by various aspects of the Austrian’s creations, will make an artistic interpretation of his work in a contemporary way. In turn, Cornelius Kolig, considered to be one of the most controversial Austrian artists, serves as an example of a renowned artist taking part in the project.

In turn, the exhibition at the Architecture House in Klagenfurt (AHK), whose building also has an intriguing history, showcases Domenig’s works in dialogue with new generations of architects. The Vienna-based Kollektiv 4 transforms the AHK into a fully spatial media installation, creating new perspectives with the use of the slide archives of Architekturzentrum Wien (Az W). The dialogue is supplemented by a series of lectures and discussions with architects and experts.

Günther Domenig DIMENSIONAL Von Gebäuden und Gebilden (Structures and Shapes)

Exhibition Dates 12 June – 16 October

2022 Tues – Sun, 10 am – 6pm

domenigdimensional.at / @domenigdimensional

DOMENIG STONE HOUSE

Opening hours 2022 May 25–October 16

Tue-Sun, 10 a.m.–6 p.m.

Curators:

• Museum Moderner Kunst Kärnten: Nora Leitgeb, Christine Wetzlinger-Grundnig
• Architektur Haus Kärnten: Kollektiv 4 (Christian Freude / Christina Jauernik / Johann Lurf / Fabian Puttinger), Raffaela Lackner (AHK)
• DOMENIG STEINHAUS: Gordana Brandner-Gruber / Tina Perisutti (DOMENIG STEINHAUS), Bettina Kogler (Tanzquartier Wien)
• Heft/Hüttenberg: Valerie Messini
• Together with curator collective section.a: Andreas Krištof / Viktoria Pontoni / Ina Sattlegger

PUBLICATIONS

In Resonance Essay by Anna Baar and photos by Gerhard Maurer

---

Günther Domenig

OD NIEPOKORNEGO MARZYCIELA DO BEZLITOSNEGO REALIZATORA

Z twórczością jednego z najważniejszych austriackich architektów – Günthera Domeniga szerszа publiczność zapoznała się dzięki projektowi „Günther Domenig: DIMENSIONAL” (struktury i kształty). Zdaniem badaczy realizacje radykalnego i konsekwentnego w swoich działaniach architekta mogą odświeżyć sposób myślenia o architekturze i ukazać twórczość Austriaka w szerszym kontekście. Ponadto celem projektu jest zapoznanie z nią międzynarodowej publiczności. Nawet w rodzimej Karyntii, z której pochodzi Austriak, znajomość jego dokonań najczęściej ogranicza się do kręgu osób związanych z architekturą lub sztuką. W krajach Europy Środkowo-Wschodniej jego realizacje pozostają mało nieznane.

Dzięki bogatemu programowi towarzyszącemu projektowi miałam okazję zapoznać się z architekturą Domeniga oraz spojrzeć na nią z wielu zaproponowanych perspektyw.

„Günther Domenig: DIMENSIONAL” (struktury i kształty) to złożony projekt, którego celem jest ponowne umiejscowienie działalności Günthera Domeniga w historii architektury oraz nowe spojrzenie na jego dokonania. Pewne aspekty jego spuścizny nie były dotąd eksplorowane przez badaczy i są prezentowane po raz pierwszy. Jednocześnie jest to także dogłębna retrospektywa całej jego twórczości. Nie bez przyczyny prezentacja projektu odbywa się w 2022 roku, kiedy przypada dziesiąta rocznica śmierci twórcy (1934 – 2012). Inicjatywę można rozumieć także jako dowód uznania dla dorobku architekta.W projekt jest zaangażowanych kilka austriackich instytucji, z których każda prezentuje działalność Domeniga w innym ujęciu. Museum Moderner Kunst Kärnten (MMKK) przygląda się relacji między sztuką a architekturą, zestawiając jego prace z przykładami sztuki współczesnej. Architektur Haus Kärnten (AKH) bada wpływ działań Austriaka na współczesną myśl architektoniczną. Z kolei artyści i performerzy bezpośrednio ożywiają dawne realizacje Domeniga, takie jak Steinhaus (Kamienny Dom) czy zrewitalizowana huta żelaza w Hüttenbergu, które same w sobie są obiektami wystawienniczymi.

ARCHITEKT – WIZJONER

Twórczość Günthera Domeniga została ukształtowana przez doświadczenia z dzieciństwa i młodości. Nie mniejsze znaczenie miało także miejsce, z którego pochodził. Architekt urodził się w 1934 roku w Klagenfurcie. Dzieciństwo spędził w Górnej Karyntii, w jednej z dolin otoczonych wysokimi górami. Latem wypoczywał nad malowniczym jeziorem Ossiacher See. To właśnie w tych krajobrazach swoje źródło ma centralny motyw jego architektury: surowy górski krajobraz z różnorodnymi formacjami skalnymi.

Przez całe życie zmagał się z widmem narodowosocjalistycznej przeszłości rodziny. Wewnętrzne napięcia, które nie dawały mu spokoju, wyrażał na wiele sposobów: nie tylko odszedł od tradycji architektonicznych okresu powojennego, ale przede wszystkim został zadeklarowanym antyfaszystą. Pełne pogodzenie z tym etapem swojego życia wyraził w projekcie budynku Centrum Dokumentacji Terenów Zjazdów Partyjnych III Rzeszy.

ARTYSTA – ARCHITEKT

Niepokorny architekt podążał własnymi ścieżkami. Kiedy w latach 60. i 70. XX wieku rówieśnicy Domeniga interesowali się modernizmem, jego pociągała architektura, którą można określić jako teatralną czy ekspresjonistyczną. Prace z tego okresu jego twórczości można porównać do projektów Amerykanów – Franka Gehry’ego, Daniela Libeskinda czy Thoma Mayne’a. Jednak Domenig wypracował swój indywidualny styl, który wywarł wpływ także na kolejne pokolenia austriackich projektantów. Stał się jednym z najważniejszych przedstawicieli tzw. szkoły architektury Grazu. Do dziś pozostaje ona jednym z najbardziej znanych zjawisk w austriackiej architekturze XX wieku. Tworzyła ją w latach 60.–80. XX wieku grupa architektów, łamiących wiele konwencji swojej epoki. Ich dzieła ze stali, szkła i betonu były surowe, konstruktywistyczne i dekonstruktywistyczne, rzeźbiarskie i egocentryczne. Przełamywali formy, także pod względem kosztów, funkcjonalności i normatywnych cech budownictwa.

Pierwszym dziełem Domeniga, które zyskało uznanie na arenie międzynarodowej, była siedziba wiedeńskiego banku (Z-Bank). Stało się ono impulsem do zapoczątkowania nowej, kontrmodernistycznej, znacznie bardziej ekspresjonistycznej estetyki.

Późniejsze prace Domeniga tylko zyskiwały na znaczeniu, ponieważ poszukiwano swobodnej, ale zaawansowanej technicznie architektury, która zyskałaby szerokie uznanie w zamówieniach komercyjnych i publicznych (jak to miało miejsce w przypadku architektów amerykańskich).  

Większość jego przełomowych realizacji znajduje się we wschodniej Austrii oraz na południu – w Karyntii, a także w Niemczech. Odzwierciedla się w nich rozwój tego nietuzinkowego twórcy: od niepokornego, ciekawskiego nonkonformisty do bezlitosnego realizatora. Domenig chciał doświadczać własnych granic, a jego budynki były dla niego ciałem, myśleniem, czuciem.

STEINHAUS (KAMIENNY DOM) – WYRAZ ARTYSTYCZNEJ EKSPRESJI

Wewnętrzny niepokój architekta zmaterializował się w realizacji określanej mianem jego opus magnum: Kamiennego Domu (Stone House, Steinhaus), nad którym Günther Domenig pracował przez blisko 30 lat od 1986 roku. Projekt, ograniczony jedynie wyobraźnią, wyłaniał się z roku na rok z nieustannie zmieniających się szkiców i rysunków. Sugerują one, że autor rozpoczynał projektowanie tego obiektu bez jasno określonego końcowego kształtu budynku.

To było jego architektoniczne marzenie, które zaczął spełniać, kiedy wraz ze swoim bratem bliźniakiem odziedziczył po babci ziemię w miejscowości Steindorf nad północnym brzegiem jeziora Ossiacher See. Krajobraz tych okolic razem z pobliskim lodowcem Mölltal stanowią punkt wyjścia do zrozumienia zarówno samego Kamiennego Domu, jak i twórcy – jego relacji z rodzicami, dzieciństwa i życia zawodowego.

To właśnie w tym miejscu otoczonym górami, znanym z dzieciństwa, a jednocześnie cieszącym się zainteresowaniem turystów, Domenig zrealizował swój architektoniczny manifest. Musiało jednak minąć sporo czasu, zanim letnicy zaakceptowali budowlę ich zdaniem odbiegającą od normy. Architekt jednak świadomie odszedł od tradycyjnej architektury Karyntii, a realizację finansował z dochodów własnej praktyki architektonicznej w Grazu. Kamienny Dom to niezwykła wizja, rzeźba architektoniczna, która w radykalny sposób interpretuje regionalne formacje górskie oraz tradycje budowlane. Śmiałe w kształcie kamienie, zdające się pływać w przestrzeni, wyrastają ze skalistych betonowych bloków, natomiast spiralne przestrzenie spoczywają w głębi.

RZEŹBA, MONUMENT

Surowe, geometryczne, pozornie rozbite bloki betonu, stali oraz szkła, ukośnie ustawione ściany i podpory były dowodem na zupełne odejście od dominujących zasad architektury. Dynamicznie wyglądające pomieszczenia, powstałe na skutek fragmentacji i ponownego składania bryły, stanowiły jaskrawy przejaw dekonstruktywizmu.

Kamienny Dom należy oglądać z każdej możliwej perspektywy. Wygląda zupełnie inaczej w zależności od miejsca, w którym staniemy. Ma się wrażenie, że trzeba koniecznie podążyć każdym korytarzem i sprawdzić każdy możliwy kąt. Budynek składa się z czterech poziomów. Dolny (komora spiralna) jest położony poniżej poziomu wód gruntowych. Liczne okna w tylnej części budynku oświetlają korytarz, a słońce igra z przedmiotami wiszącymi pod sufitem. To widok, który wita przybysza, a jednocześnie chroni go przed nieuchronnym wrażeniem zimna, jakie wywołuje użycie betonu i metalu.

Trudno jest określić architekturę Kamiennego Domu jako przyjazną albo wyobrazić sobie zamieszkanie w tym budynku. Tę realizację Domeniga odczytuje się jako eksperyment, artystyczną formę, która łamie dotychczasowe zasady, a nawet jako prowokację.

Od 2014 roku obiektem opiekuje się instytucja Architektur Haus Kärnten. Razem z Steinhaus Günther Domenig Privatstiftung (Prywatną Fundacją Kamiennego Domu Günthera Domeniga) pracują nad tym, aby twórczość austriackiego architekta nie została zapomniana. W 2016 roku Steinhaus stał się najmłodszym budynkiem włączonym do międzynarodowych realizacji architektonicznych Iconic Houses.

DOMENIG STEINHAUS JAKO CENTRUM SZTUKI PERFORMATYWNEJ

Architektura Austriaka stanowi inspirację dla różnych środowisk twórczych. Dlatego Fundacja dba o to, aby jego twórczość nie została zamknięta w sztywnych ramach. Zdecydowano się w przestrzeń Kamiennego Domu włączyć inne formy sztuki. Szczególną rolę odgrywa tutaj sztuka performansu, która okazuje się doskonałym narzędziem do ukazania fizyczności architektury. Podobnie jak architektura Domeniga wyłamuje się ona ze znanych form i norm.

Członkowie Fundacjii włączyli do projektu Dimensional bogaty program performansu, przygotowany we współpracy z Tanzquartier Wien. Realizację twórczych działań zaplanowano na czerwiec – wrzesień 2022 roku. Otworzył je spektakl „Habitat”, przygotowany przez tancerkę oraz choreografkę Doris Uhlich. Nadzy tancerze podjęli w nim dialog z surową architekturą Steinhausu. W rytmie elektronicznych dźwięków oraz utworów techno, w zupełnym milczeniu, przyjmując wyszukane pozy, mieszali się z gośćmi zaproszonymi na inaugurację projektu. Artyści, piękni w swojej różnorodności, niemal połączyli swoje ciała z architekturą Kamiennego Domu. Poprzez bezpośrednie zbliżenie ich ciał z dziełem Domeniga – przytulanie, dotykanie, wspinanie – otwierali się na wspólne doświadczenie fizyczności. Ich ciała falowały, pędziły, aby ostatecznie zjednać się w zbiorowej energii i wprawić Steinhaus w drganie. „Habitat” celebruje nagie ciało, które wykracza poza powszechnie przyjęty kanon piękna. To idea doskonale współgrająca z poglądami Domeniga, który pozostawał odrębny w swoich poszukiwaniach twórczych. Działania performatywne zaproponowane przez Doris Uhlich pozwalają na doświadczenie architektury na znacznie głębszym poziomie, stawiają przed publicznością wiele pytań i zmuszają do skonfrontowania się z własną fizycznością.

DZIEŁO NATURY ORAZ TWÓRCZY DIALOG Z HISTORIĄ

Innym niezwykle ważnym dziełem w dorobku Günthera Domeniga jest realizacja powstała w położonej wśród Alp miejscowości Hüttenberg, która ma długą historię związaną z wydobyciem rudy żelaza. Do 1901 roku działała tam huta, w której niemal sto lat później miał zostać zrealizowany pomysł architekta. Po zamknięciu zakładu częściowo rozebrany budynek stopniowo niszczał. W latach 80. XX wieku udostępniono go zwiedzającym jako skansen. Dopiero Domenig podjął próbę nawiązania dialogu jej przeszłości z teraźniejszością. Bez uszkodzenia pozostałości budynku udało mu się stworzyć w nim centrum wystawiennicze na potrzeby regionalnej ekspozycji „Grubenhunt und Ofensau” w 1995 roku. Początkowo można odnieść wrażenie, że to celowa inscenizacja ruiny w surowym górskim krajobrazie. Architektura jako reakcja na historię to jeden najważniejszych punktów twórczości architekta. Domenig działał na zasadzie kontrastu – stare i nowe części budynku zostały połączone rampami, kładkami, windami, schodami, które stworzyły nowy ciąg przestrzenny. Punktem kulminacyjnym realizacji jest dźwigar, stanowiący symbol tradycji górniczej regionu.

Przez wiele lat obiekt pozostawał niewykorzystany. Po wystawie krajowej, jaka odbyła się jeszcze w tym samym roku, wszystkie późniejsze koncepcje zagospodarowania budynku zakończyły się niepowodzeniem. Dopiero w dziesiątą rocznicę śmierci Domeniga dzięki projektowi Dimensional prace architekta znów zyskują na znaczeniu i są udostępniane publiczności. Zajmowanie się historią oraz związaną na nią reakcją – architekturą, stanowi jeden najważniejszych punktów twórczości architekta.

Na teren tego zabytku przemysłowego od wielu lat nikt nie wchodził. Przyroda co najmniej częściowo odzyskała to, co Günther Domenig zabrał jej w latach 90. Twórcy projektu Dimensional postanowili do warstwy stworzonej przez samą naturę dodać kolejną, pozwalającą spojrzeć na budynek z innej perspektywy. Mowa o tymczasowych interwencjach artystycznych przygotowanych przez profesjonalnych artystów i studentów, wykorzystujących w swoich działaniach, np. wirtualną rzeczywistość.

Projekt prezentuje, w jaki sposób można przywrócić do życia i wykorzystać architekturę, która przez długi czas pozostawała zapomniana. Ukazuje inne możliwości użycia takich budynków, gdy ich całkowita renowacja jest już nieopłacalna. Poprzez działania performatywne artyści, zainspirowani przestrzenią, piszą kolejny rozdział w historii Huty w Hüttenberg. Warto też wspomnieć, że w ramach zajęć odwiedzają to miejsce studenci Uniwersytetu w Innsbrucku, Uniwersytetu Sztuki Użytkowej w Wiedniu czy Uniwersytetu Nauk Stosowanych w Karyntii.

NADANIE WIDZIALNOŚCI ORAZ AKTUALNOŚCI PROCESOWI HISTORYCZNEMU

Spojrzenie na architektoniczną myśl Domeniga to także retrospektywa jego twórczości formie wystaw, które powstały w ramach projektu badawczego. Trzonem ekspozycji w Muzeum Sztuki Współczesnej w Klagenfurcie są najważniejsze, dziś już kultowe realizacje architekta, zaczynając od jego wczesnych projektów, przez lata współpracy z Elfriedem Huthem (okres utopijny, etap eksperymentu), aż po Kamienny Dom – dzieło życia, podsumowujące twórczość projektanta. Część prac prezentowanych w ramach wystawy powstała specjalnie na jej potrzeby, natomiast część pochodzi z kolekcji muzeum, ale przy tym doskonale współgra z myślą wizjonera. Istotnym elementem kolekcji jest fotograficzna dokumentacja architektury Domeniga w obiektywie Gerharda Maurera. Artyści młodego pokolenia, np. Anna Rubin, Sonia Leimer, Toni Schmale, zainspirowani różnymi aspektami twórczości znanego rodaka, podjęli artystyczną próbę współczesnej interpretacji jego twórczości. Z kolei artystą, którego prace przedstawione na wystawie (znajdujące się na co dzień w kolekcji muzeum), bliskie eksperymentalnemu podejściu Domeniga, jest np. Cornelius Kolig.

Z kolei wystawa w Domu Architektury w Klagenfurcie, którego architektura także kryje w sobie ciekawą historię, stawia twórczość Domeniga w dialogu z kolejnymi pokoleniami architektów. Wiedeński Kolektyw 4 przekształcił tę przestrzeń w instalację medialną i stworzył nowe perspektywy za pomocą slajdów z archiwum Centrum Architektury w Wiedniu. Natomiast uzupełnieniem tego międzypokoleniowego dialogu będzie cykl wykładów i rozmów z architektami i ekspertami.

Return to the homepage