[polish version below]
Presence and vitality
Theater is often defined by presence and vitality. Its absence is one of the greatest provocations in traditional performance. In his landmark book based on his lectures, The Empty Space (1968), Peter Brook provided a definition that inspires experimental theater: “I can take any empty space and call it a bare stage,” he wrote. “A man walks across this empty space whilst someone else is watching him, and this is all that is needed for an act of theater to be engaged.” Brook’s book had a profound impact on theater practitioners and researchers alike, challenging traditional notions of theater and encouraging experimentation and innovation by focusing on the essential elements of performance.
A year after the publication of The Empty Space, Samuel Beckett invalidated Brook’s central thesis, writing Breath, a 30-second performance without human participation. Lights flare on a stage full of clutter – inhale, exhale – and the lights go out. When Kenneth Tynan added a chorus of naked bodies to the scene, Beckett threatened a lawsuit.
Since then, various artists have taken up the challenge of creating theater without an actor, introducing various forms of stage presence. The theatrical experiments of the late 1960s had a significant impact on the visual arts, especially on artists who created happenings and a new language of theater that challenged basic assumptions, such as the actor’s role and the traditional division between stage and audience. These artists included Polish director and visual artist Tadeusz Kantor.
So when does theater happen? How much can absence itself become presence? In the latest series of works created by visual artist Angelika Markul, this is one of the guiding themes. Her new experimental visual language brings her closer to theater than ever before, although the question of presence has been important in her art from the very beginning: from her early film My Nature (2005) showing an unusually fast-growing exotic plant, to later installations such as Bambi in Chernobyl (2014), Excavations of the Future (2016) and Goolarabooloo (2021) – works that show traces, speculative scenarios and, as a result of an ecological disaster, places devoid of human presence.
About emotions
The protagonists of Markul’s latest works are light, sound, falling artificial snow and emotions. Recorded voices of birds at dawn and piano sounds bounce off the walls of the gallery filled with abstract sculptures. It is the alphabet of love: lips, backs, skin. A disembodied voice sometimes floats in the space. We observe theater without actors, in a sense, art without performers. Absence is transformed here into action.
Time is a key element in Markul’s work. Aside from continuing themes such as memory, decay or cycles of life, there are new links between the real and fiction. The artist develops alternative myths and narratives, this time moving away from the combination of science and fiction, focusing on human existence. Angelika Markul’s works are created increasingly closer to her intimate history. The sculptures in the 7306 Days with Liberté series (2022) and the installation O, Lie on Me (2023), presented at Leto Gallery, are good examples.
In 7306 days with Liberté, Markul first addressed the subject of her private, personal sphere. The titular number represents the number of days she spent with her partner before he passed away. Each sculptural head reflects one day of their relationship. The work is a kind of dialogue with everyday life, the monotony and uniqueness of life at the same time.
The latest installation assembled at Foksal Gallery in Warsaw under the title Hunting for Love, continues the search for a new visual language, developing paratheatrical and autofictional themes. The strategy of creating speculative scenarios, characteristic of earlier works, is used here to narrate emotions.
Snow like a touch
Angelika Markul’s new artistic alphabet is surprising with its form. An example is a sculpture made of artificial snow: it is fairytale-like, unreal, forming over time. The ephemeral form changes its shape throughout the exhibition. Time plays an extremely important role in the artist’s work. In Hunting for Love, falling snow measures hours and days. Markul says that “snow is like a touch, like a brush of a hand on the skin, like a gesture of care.” It symbolizes a moment of clarity, renewal, as well as distance and emotional frigidity.
Feelings and subjective sensations combined with autobiographical elements are filtered through an expressive visual language, merging various forms of expression. Working mostly with natural materials such as wax, leather, felt and light, the latest multimedia work depicts amorous sensations, the flow of energy between two bodies, the touch of lovers. It is an emotional and hallucinatory journey into the depths of what is subconscious and unspoken in human relationships.
Paratheatricality and performativity
The installation transforms the gallery space into a unique paratheatrical event. Markul operates on the border between concreteness and abstraction. From her fascination with nature, minerals and natural forces, she moves on to explore human desire. In the creative process, she reaches for rough, vibrating, haptic forms that emerge from light itself, sounds or ephemeral sculptural forms. To enhance the theatrical effect, she adds gold, cobalt, green and magenta to the sculptural forms.
What connects the two distinct worlds of Angelika Markul – the reality of the Anthropocene and the corporeal world – is the nature of the created space. The unifying element of the installations at Foksal Gallery is a musical piece composed by Wojciech Puś. A spatial, mesmerizing collage of sounds: the juxtaposition of birdsong at dawn with electronic music and vocals binds together the visual elements of the space. The viewer experiences Markul’s art with all their senses, immersing themselves in an orchestrated, phantasmagorical world with oppositions as its foundation. The artist often describes the human and nonhuman dimensions in her works, contrasting the artificial with the natural, form with formlessness, the world of speculative fiction with emotion and intuition.
Hunting for Love was conceived as a performative space, composed of sculptures, paintings, music and light. These elements act as matter infiltrating from another, alchemical reality, where the components change their properties in real time.
In The Empty Space, Peter Brook writes about Holy Theatre, which explores the spiritual and transcendent aspects of human experience, while discussing how theater serves as a means to connect with deeper truths, offering viewers insights into the mysterious aspects of existence. Angelika Markul’s paratheatrical installation Hunting for Love is a kind of theater without an actor, or a space where viewers take on the role of performers. For the artist, as for Brook, the theatrical experience is a tool for exploring human nature and can be a means of both personal and social transformation.
Written by Joanna Zielinska
Translated by Katarzyna Szuster-Tardi
Angelika Markul, Hunting for Love
Exhibition opening: Friday, September 13, 2024, 6 pm
13.09–31.10.2024
Curator: Katarzyna Krysiak
Music: Wojciech Puś
Foksal Gallery, Warsaw
Polowanie na miłość.
Angelika Markul
Obecność i żywotność
Teatr często definiuje się poprzez obecność i żywotność. Jej brak stanowi jedną z największych prowokacji w tradycyjnym przedstawieniu. Peter Brook, w swojej przełomowej książce The Empty Space (Pusta przestrzeń,1968), która powstała na podstawie jego wykładów, przedstawił definicję inspirującą teatr eksperymentalny: „Mogę wziąć dowolną pustą przestrzeń i nazwać ją nagą sceną” – napisał. „Mężczyzna przechodzi przez tę pustą przestrzeń, podczas gdy ktoś inny go obserwuje, i to wszystko, co jest potrzebne, aby zaistniał akt teatralny.” Książka Brooka miała głęboki wpływ zarówno na praktyków teatru, jak i na badaczy, kwestionując tradycyjne pojęcia teatru oraz zachęcając do eksperymentowania i innowacji, koncentrując się na istotnych elementach performansu.
Rok po opublikowaniu The Empty Space Samuel Beckett unieważnił główną tezę Brooka, pisząc Breath (Oddech) – 30-sekundowe przedstawienie bez udziału ludzi. Światła rozbłyskują na scenie pełnej bałaganu – wdech, wydech – i światła gasną. Gdy Kenneth Tynan dodał do tej sceny chór nagich ciał, Beckett zagroził procesem sądowym.
Od tego czasu różni artyści podejmowali wyzwanie tworzenia teatru bez aktora, wprowadzając różne formy obecności na scenie. Eksperymenty teatralne z końca lat 60. miały znaczący wpływ na sztuki wizualne, zwłaszcza na artystów tworzących happeningi oraz nowy język teatru, który kwestionował podstawowe założenia takie jak, rola aktora, czy tradycyjny podział na scenę i widownię. Do tych artystów należał m.in. polski reżyser i artysta wizualny Tadeusz Kantor.
Kiedy zatem wydarza się teatr? Jak bardzo sama nieobecność może stać się obecnością? W najnowszym cyklu prac stworzonym przez artystkę wizualną Angelikę Markul, to jeden z tematów przewodnich. Jej nowy, eksperymentalny język wizualny zbliża ją do teatru bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, chociaż kwestia obecności była istotna w jej sztuce od samego początku: od wczesnego filmu My Nature (Moja natura, 2005) pokazującego niezwykle szybko rosnącą egzotyczną roślinę po późniejsze instalacje, takie jak Bambi in Chernobyl (Bambi w Czarnobylu, 2014), Excavations of the Future (Wykopaliska przyszłości, 2016) czy Goolarabooloo (2021) – prace ukazujące ślady, spekulatywne scenariusze oraz miejsca pozbawione, w wyniku ekologicznej katastrofy, ludzkiej obecności.
O emocjach
Bohaterami najnowszych prac Markul są światło, dźwięk, padający sztuczny śnieg oraz emocje. Nagrane głosy ptaków o świcie, dźwięki pianina odbijają się od ścian galerii wypełnionej abstrakcyjnymi rzeźbami. To alfabet miłości: usta, plecy, skóra. W przestrzeni unosi się czasami bezcielesny głos. Obserwujemy teatr bez aktorów, w pewnym sensie sztukę bez performerów. Nieobecność przekształca się tutaj w akcję.
Czas jest kluczowym elementem w pracach Markul. Oprócz kontynuacji tematów takich jak pamięć, rozkład czy cykle życia, pojawiają się nowe połączenia tego, co realne, z fikcją. Artystka rozwija alternatywne mity i narracje, tym razem odchodząc od połączenia nauki i fikcji, koncentrując się na ludzkiej egzystencji. Prace Angeliki Markul powstają coraz bliżej jej intymnej historii. Dobrym przykładem są rzeźby z serii 7306 days with Liberté (7306 dni z Wolnością, 2022) oraz instalacja O, Lie on Me (O, połóż się na mnie, 2023), prezentowana w Galerii Leto.
W pracy 7306 days with Liberté Markul po raz pierwszy podjęła temat dotyczący jej prywatnej, osobistej sfery. Tytułowa liczba oznacza ilość dni, jakie spędziła ze swoim partnerem, zanim odszedł. Każda z rzeźbiarskich głów odzwierciedla jeden dzień ich związku. Praca jest rodzajem dialogu z codziennością, monotonią i wyjątkowością życia jednocześnie.
Najnowsza instalacja, zrealizowana w Galerii Foksal w Warszawie pod tytułem Hunting for Love (Polowanie na miłość), kontynuuje poszukiwania nowego języka wizualnego, rozwijając wątki parateatralne oraz auto-fikcyjne. Strategia tworzenia spekulatywnych scenariuszy, charakterystyczna dla wcześniejszych prac, służy tutaj do opowiadania o emocjach.
Śnieg jak dotyk
Nowy alfabet artystyczny Angeliki Markul zaskakuje formą. Przykładem jest rzeźba ze sztucznego śniegu: bajkowa, nierzeczywista, formująca się w czasie. Efemeryczna forma zmienia swój kształt w trakcie trwania wystawy. Czas odgrywa niezwykle istotną rolę w sztuce artystki. W Hunting for Love padający śnieg odmierza godziny i dni. Markul mówi, że „śnieg jest jak dotyk, jak muśnięcie ręki na skórze, jak gest troski”. Symbolizuje moment jasności, odnowy, a także dystans i oziębłość emocjonalną.
Uczucia i subiektywne doznania, połączone z elementami autobiograficznymi, zostają przefiltrowane przez wyrazisty język wizualny, łączący różne formy ekspresji. Pracując najczęściej z naturalnymi materiałami, takimi jak wosk, skóra, filc czy światło, w najnowszej multimedialnej pracy zobrazowane zostają miłosne sensacje, przepływ energii pomiędzy dwoma ciałami, dotyk kochanków. To emocjonalna i halucynacyjna podróż w głąb tego, co podświadome i niewypowiedziane w relacjach międzyludzkich.
Parateatralność i performatywność
Instalacja przekształca przestrzeń galerii w wyjątkowe, parateatralne wydarzenie. Markul operuje na granicy konkretu i abstrakcji. Od fascynacji naturą, minerałami i siłami przyrody, przechodzi do zgłębiania ludzkiego pożądania. W procesie twórczym sięga po formy chropowate, wibrujące, haptyczne, które wyłaniają się z samego światła, dźwięków czy efemerycznych form rzeźbiarskich. Dla wzmocnienia teatralnego efektu dodaje do form rzeźbiarskich złota, kobaltu, zieleni, magenty.
Tym, co łączy dwa odmienne światy Angeliki Markul – rzeczywistość Antropocenu oraz świat cielesny – jest charakter wykreowanej przestrzeni. Elementem spajającym instalacje w Galerii Foksal jest utwór muzyczny skomponowany przez Wojciecha Pusia. Przestrzenny, hipnotyzujący kolaż dźwięków: zestawienie śpiewu ptaków o świcie z muzyką elektroniczną i wokalem, spaja wizualne elementy przestrzeni. Widz doświadcza sztuki Markul wszystkimi zmysłami, zanurzając się w wyreżyserowanym, fantazmatycznym świecie, którego fundamentem są opozycje. Artystka często opisuje w swoich pracach wymiar ludzki i nieludzki, zderza to, co sztuczne, z naturalnym, formę z bezformiem, świat spekulatywnej fikcji z emocjami i intuicją.
Polowanie na miłość zostało pomyślane jako przestrzeń performatywna, złożona z rzeźb, obrazów, muzyki i światła. Elementy te działają jak materia przenikająca z innej, alchemicznej rzeczywistości, gdzie komponenty zmieniają swoje właściwości w czasie rzeczywistym.
W The Empty Space, Peter Brook pisze o Świętym Teatrze (Holy Theatre), który zgłębia duchowe i transcendentne aspekty ludzkiego doświadczenia, jednocześnie omawiając, w jaki sposób teatr służy jako środek do łączenia się z głębszymi prawdami, oferując widzom wgląd w tajemnicze aspekty istnienia. Parateatralna instalacja Hunting for Love Angeliki Markul jest rodzajem teatru bez aktora, albo też przestrzenią, gdzie widzowie wcielają się w rolę performerów. Dla artystki, podobnie jak dla Brooka, doświadczenie teatralne jest narzędziem do eksploracji ludzkiej natury i może być środkiem zarówno osobistej, jak i społecznej transformacji.
Angelika Markul, Hunting for Love
Otwarcie wystawy: piątek, 13 września 2024, godz. 18.00
13.09 – 31.10.2024
Kuratorka: Katarzyna Krysiak
Galeria Foksal, Warszawa
